Wzmianki o osadzie wrocławskiej pochodzą z X wieku. Ziemie te były wówczas we władaniu książąt czeskich, jednak od 990 roku Wrocław wchodzi w skład państwa polskiego. Pierwszy zachowany dokument pochodzi z 1000 roku i potwierdza powstanie polskiego biskupstwa we Wrocławiu. W XI wieku wokół wyspy Tumskiej istniało już kilka osad. A w XII wieku nastąpiła intensyfikacja budowy – pisze wroclaw-future.eu.
Pierwsze znaczące zagospodarowania miasta
W XII wieku oprócz kilku drewnianych kościołów Wrocław posiadał już kamienne. Istnieją doniesienia o budowie klasztoru benedyktyńskiego z rzymskimi kościołami św. Wincentego i św. Michała Archanioła.
Historia Wrocławia sięga XIII wieku. W 1261 roku miasto zostało umieszczone na prawie magdeburskim. Stało się to 20 lat po najeździe mongolskim. Pierwsze dekady XIII wieku były punktem przełomowym w rozwoju urbanistycznym Wrocławia. Wówczas książę Henryk Brodaty zainicjował budowę Nowego Targu (Nowego Forum).
Kamieniem milowym było urządzenie placu Rynkowego. Do końca XIII wieku Wrocław był w pełni ufortyfikowany i uznawany za jedno z największych miast w Polsce. Przy okazji dorównywał najlepszym miastom w Europie.
Gdy w 1335 roku zmarł ostatni władca z dynastii Piastów, Wrocław przeszedł pod panowanie Korony Czeskiej. W połowie XIV wieku istniały już 23 kościoły, cztery klasztory, ratusz i zamek, który został ufortyfikowany przez księcia Henryka IV. Zakończono budowę głównego zrębu gotyckiej katedry.
Panowanie czeskie i austriackie. Gotyk
Znaczne wpływy kultury czeskiej i austriackiej nie mogły naruszyć związków Wrocławia z Polską. Architektura i rzeźba w drugiej połowie XIV wieku w mieście była bardzo bliska sztuce Małopolski. Malarstwo pozostawało pod większym wpływem Czech.
Patronat duchowy coraz częściej zaczął być zastępowany przez patronat świecki. We Wrocławiu było wiele zamożnych rodzin kupieckich, a więc zaczęła rosnąć liczba budynków świeckich i mieszkalnych. Wzrosła liczba fundacji zamożnych mieszczan w kościołach miasta. Miasto ulegało ufortyfikowaniu. Pod koniec XV wieku gotycki Wrocław otoczony był wysokimi murami, basztami, bramami obronnymi, bastionami i fosami.
Od 1526 roku Śląskiem władali Habsburgowie. Pod panowaniem austriackim pozostawało do 1741 roku. W XVI wieku rozbudowano i zmodyfikowano fortyfikacje miejskie według wzorów włoskich. W 1730 roku Wrocław doczekał się renowacji zaprojektowanej przez Holendra Valentina von Säbischa. Przez wiele lat architektura opierała się na stylu gotyckim, zauważalnym także w okresie renesansu i manieryzmu.
Idea reformacji i humanizmu dotarła do Wrocławia za sprawą włoskiego renesansu. W drugiej połowie XVI wieku, w związku z dominacją protestantów, wpływy włoskie zostały wyparte przez manieryzm niderlandzki. Charakterystyczną cechą ówczesnej architektury była mieszczańska kamienica, która wyglądała trochę jak pałac.
Barok i artyści wrocławscy
Wojna trzydziestoletnia nie dotknęła bezpośrednio miasta, ale doprowadziła do spowolnienia gospodarczego. Opóźniło się też nadejście baroku na Śląsku. Nie podobało się to ewangelikom, natomiast jezuici chętnie promowali barok. Stało się to w 1638 roku, kiedy dotarli do Wrocławia.
Pierwszą wzmianką o stylu barokowym była nowa kopuła dla południowej wieży kościoła Matki Bożej na Wyspie Piasek. Zaprojektował ją w 1666 roku Teodor Moretti z Towarzystwa Jezusowego. W 1670 roku cesarz przyznał prawo do likwidacji zamku i wybudowania na jego miejscu kolegium (później uniwersytetu), szkoły i kościoła.
Aktywnie przebudowywano dawne gotyckie kaplice i przyjęto styl barokowy. Po okresie gotyckim Wrocław przeżywał kolejny rozkwit artystyczny. W tym czasie aktywnie otwierano fundacje katolickie, rozbudowywano klasztory, mieszczanie przebudowywali fasady kamienic, a magnaci budowali swoje luksusowe rezydencje w nowym stylu.
Oprócz wrocławskich, w mieście pracowali artyści, architekci i malarze z Włoch i monarchii austriackiej. Wszystkie kościoły katolickie w mieście przeszły transformację w stylu barokowym. Zmiany te miały dwie strony: z jednej strony prezentowały Wrocławiowi piękne dzieła sztuki, a z drugiej pozbawiały budowle średniowiecznego smaku.
Klasycyzm we Wrocławiu
W 1741 roku Śląsk znalazł się pod panowaniem Prus. Druga połowa XVIII wieku przyniosła Wrocławiowi nowy styl architektoniczny – klasycyzm. Przyczynił się do tego również architekt Carl Gotthard Langhans i jego uczniowie. Ostatni etap rozbudowy przeszły fortyfikacje bastionowe miasta, wraz z Kępą Mieszczańską i Wyspą Tumską.
Langhans był projektantem dużego zespołu budynków wojskowych ze szpitalem polowym i koszarami artyleryjskimi na Kępie Mieszczańskiej. Uzupełniono i rozbudowano fortyfikacje miejskie. W ten sposób Wrocław stał się pruską twierdzą. Nie mogło to nie wpłynąć na dalszy rozwój miasta.
Lewy brzeg i wyspy na Odrze zostały zjednoczone. W 1773 r. Fryderyk II nakazał przenieść cmentarz poza mury miasta, zgodnie z nowymi europejskimi normami higieny. Gdy w XIX wieku Wrocław się rozbudował, cmentarz został przeniesiony jeszcze dalej.
Przybycie Napoleona. Styl empirowy
Miasto przestało być umacniane, gdy Napoleon zajął Wrocław w 1807 roku. Kilka dni po zwycięstwie generał Jerome Bonaparte nakazał zniszczyć fortyfikacje. W ciągu kilku następnych lat większość z nich, które tak pieczołowicie budowano przez wieki, uległa zniszczeniu.
Miało to jednak swoje zalety. Pomimo tego, że niszczono historyczny smak, otwierały się nowe możliwości dla rozwoju dużej aglomeracji miejskiej. Na Przedmieściu Świdnickim postawiono pomnik generała Friedricha Bogislava von Tauentziena.
Wokół pomnika wytyczono kwadratowy plac, który stanowi centrum nowej dzielnicy. Pracował nad tym francuski inżynier wojskowy Blaine. Nowatorstwo tego tworu polegało na zastosowaniu paryskich rozwiązań. Mianowicie ulice miasta prowadziły ze środka fasady placu, a nie jak dotychczas z jego narożników.
Według projektu Johanna Friedricha Knorra na miejscu dawnych fortyfikacji i rowów utworzono pas zieleni. Dzięki temu powstały piękne nasypy wzdłuż kanału. Rewitalizacja idei rozpoczęła się w 1814 roku i dała miastu nowe piękne tereny parkowe.
Wrocław powiększył się kilkakrotnie, gdyż dawne przedmieścia zostały połączone z centrum miasta. Istotną rolę w rozwoju miasta odegrało również przekazanie dóbr kościelnych na własność państwa w 1810 roku. Miasto oficjalnie powiększyło się dzięki przyległym gminom w 1868 roku.
Wrocław nabrał cech stylistycznych stylu empire, który aktywnie promował Carl Ferdinand Langhans, następca Carla Gottharda. Jego dziełem była kaplica rodziny Kornów w Osobowicach pod Wrocławiem (1822-1824). Otworzył on nową kartę w architekturze wrocławskiej – historyzm, który obok modernizmu nadal dominował w XIX wieku.
Modernizm
Miasto zostało uzupełnione o zupełnie nowe typy budynków: fabryki, wieże ciśnień, dworce kolejowe. Tworzył się typ kamienicy charakterystyczny dla XIX wieku, a także nowe dzielnice mieszkaniowe. Ponieważ Wrocław był miastem w stylu gotyckim, wiele nowych projektów architektonicznych zmierzało w tym kierunku.
Gotyk był uważany za styl narodowy w Niemczech do połowy XIX wieku. Po nim nastąpił niemiecki renesans. W tym stylu budowano administrację państwową, rezydencję Regencji Śląskiej oraz wille miejskie.
Druga połowa XIX wieku przyniosła Wrocławiowi szybką urbanizację. Większość budynków mieszkalnych była neorenesansowa i powstała w latach 1875-1905. Wcześniejsze były neogotyckie, z początku XX wieku, z secesyjnymi dekoracjami. Projekty indywidualne nie były powszechne. Często budowano je według szablonów architektonicznych. Elewacje zdobiły seryjne ornamenty i detale wykonane z tynku, stiuku, cementu, żeliwa, terakoty i cynku.
Koniec XIX wieku przyniósł Wrocławiowi dobrą infrastrukturę materialną i duchową. Ważnym etapem było założenie w 1791 roku Królewskiej Szkoły Sztuk Pięknych, Budownictwa i Rzemiosła Artystycznego. W 1900 roku do Akademii dołączył młody architekt Hans Poelzig, który w krótkim czasie przekształcił szkołę w jedną z najważniejszych akademii sztuk pięknych w Europie.
