Zdobycie Wrocławia przez Bonapartego miało zarówno negatywne, jak i pozytywne aspekty. W 1807 roku Napoleon nakazał rozbiórkę miejskich fortyfikacji, więc w kolejnych latach liczące setki lat wrocławskie mury obronne popadły w zapomnienie. Jednak zmiana historycznego wyglądu miasta nad Odrą miała też swoje zalety – dawna potężna twierdza zamieniła się w nowoczesną, dużą aglomerację miejską, podaje wroclaw-future.eu.
Zmiany na początku XIX wieku.
Pierwszą nowością architektoniczną był projekt inżyniera wojskowego Blena. Na Przedmieściu Świdnickim (południowe przedmieścia Wrocławia) stanął pomnik Friedricha Bogislava von Tauentziena, którego najważniejszym elementem był kwadratowy plac wokół pomnika. A dokładniej fakt, że teraz ulice nowo powstałej dzielnicy rozpoczynały się od środka fasady placu. Wcześniej były to narożniki.
W miejscu dawnych rowów i fortyfikacji Johann Friedrich Knorr nakazał zasadzić pas zieleni. Dzięki temu Wrocław zyskał liczne wały. W ten sposób od 1814 r. Wrocław porastały zielone tereny parkowe, jednocześnie powiększając obszar miasta poprzez połączenie przedmieść ze śródmieściem. Fakt, że własność kościelna stała się własnością świecką, odegrał ważną rolę w rozwoju, zmniejszając w ten sposób wpływ kościoła.
Nowym trendem w architekturze Wrocławia stała się kaplica rodziny Kornów na Osobowicach, zbudowana w stylu empire, typowym dla twórczości Carla Ferdinanda Langhansa. Styl empire charakteryzuje się surowym rozmachem, przepychem i chłodną elegancją. Styl rozwinął się w XIX wieku we Wrocławiu wraz z modernizmem.
Urbanizacja
XIX wiek na Starym Mieście obfitował w szybki rozwój technologiczny i przemysłowy. We Wrocławiu zaczęły pojawiać się nowe, nietypowe budynki. Na przykład dworce kolejowe, fabryki i wieże ciśnień. Wraz z budową dzielnic mieszkalnych zaobserwowano styl kamienic charakterystyczny dla XIX wieku. Wrocław jest miastem gotyckim. Wiele projektów architektonicznych nawiązywało do tego nurtu artystycznego.
Stare Miasto należało do Niemiec, a styl gotycki uznawany był w tym kraju za narodowy. Później architektura została przytłoczona przez niemiecki renesans. W tym stylu zbudowano administrację, Regencję Śląską (współczesne Muzeum Narodowe) i liczne wille.
Na początku XX wieku nastąpił szybki rozwój urbanizacji i wzrost liczby ludności. Większość budynków współczesnego Wrocławia w stylu neorenesansowym powstała na przełomie XIX i XX wieku.
Zachowały się również starsze gotyckie budynki zdobione w stylu secesyjnym. Budynki powstawały zazwyczaj według gotowych projektów, a ich elewacje zdobiły detale z masowo produkowanych fabryk. Używano tynku, metalu, cementu, stiuku, żeliwa i cynku.
Plankammer
Większość wrocławskich projektów architektonicznych znajduje się w zbiorach miejskiego urzędu budowlanego Plankammer. Służyły one głównie do budowy obiektów użyteczności publicznej finansowanych przez magistrat. W latach 70. XIX wieku były to również większe kompleksy architektoniczne, które powstawały na zlecenie Ministerstwa Robót Publicznych w Berlinie.
Poza projektem Gottharda Lanchgansa i jego Nową Bramą z 1776 roku (Bramą Fryderyka), najwcześniejsze realizacje pochodzą z lat 1820-1830. Konsekwentna kolekcja rozpoczęła się dopiero w połowie XIX wieku. Najwięcej wzorów zachowało się z okresu 1880-1945.
Kolekcja obejmuje 41 tysięcy projektów architektonicznych, ich kopii oraz wizerunków obiektów. Są to m.in. budynki użyteczności publicznej, szkoły, szpitale, sądy, komisariaty policji, więzienia, dawny teatr miejski, pałac królewski, zabytkowe wrocławskie wieżowce, projekty ratuszy, obiekty przemysłowe, plany terenów zielonych, cmentarze.
Pod koniec XIX wieku Berlin finansował wiele budynków we Wrocławiu. Były to głównie instytucje edukacyjne, takie jak uniwersytet i politechnika. Niektóre z nich były przebudowywane, ulepszane i budowane od podstaw. Na przykład Instytut Chemii, Instytut Wychowania Fizycznego i stadion, Instytut Mineralogii i Geologii, Instytut Botaniki ze szklarniami, Instytut Zoologii. Powstało też wiele wrocławskich klinik.
Budowa nowoczesnej Politechniki (Wyższej Szkoły Technicznej) przypadła na początek XX wieku. Projekty architektoniczne przygotowywano w Berlinie, a we Wrocławiu miejscowi architekci nadzorowali budowę, zajmowali się częścią techniczną i wykonawczą.
Wydział przechowuje projekty następujących twórców: Karl Gotthard, Carl Ferdinand Langhans, Karl Schmidt, Karl Lüdecke, Richard Plüddemann, Max Berg, Erich Mendelsohn, Lothar Neumann, Heinrich Lauterbach, Ernst May i innych.
Zachowane próbki odgrywają bardzo ważną rolę. Są one podstawą do konserwacji lub renowacji poszczególnych budynków. Jednocześnie historycy wykorzystują je do badania architektury i życia Starego Miasta.
Nowości XX w.
Jan Zachwatowicz, który w latach 1945-1947 był głównym konserwatorem zabytków, uważał, że zabytki kultury należy restaurować, rekonstruować i odbudowywać. Ważne jest zachowanie ich autentycznego wyglądu, a przynajmniej jak najwierniejsze jego oddanie.
Budynki handlowe miasta zaczęto traktować jako obiekty do badań dopiero pod koniec XX wieku. Na przestrzeni lat gotycka zabudowa Wrocławia została przekształcona w styl renesansowy, barokowy i klasycystyczny. Oto cztery kamienice z Rynku. Trzy z nich powstały w stylu renesansowym do XIX wieku: Nr 29, 31 i 32.
W połowie XIX wieku kamienice mieszczańskie były stopniowo zastępowane budynkami typu Wohnund Geschäftshaus. Spowodowało to rozwój sektora usług i ograniczenie funkcji mieszkalnej. Działki zostały połączone, zmieniły się wymiary budynków i kompozycje elektryczne fasad.
Pod koniec XIX wieku budynki te zostały zastąpione przez banki i wielofunkcyjne budynki komercyjne. W latach 1904-1905 powstał Warenhaus Gebrüder Barasch, zajmujący północną część Kurzego Targu 15. Na rogu Rynku 29 pojawił się Geschäftshaus zur Goldenen Krone.
Breslauer-Disconto-Bank 17 wyrósł na działce 30. Dzięki temu na powierzchni 20 000 mkw. świadczone były wysokiej klasy usługi. Miało to ogromny wpływ na komfort mieszkańców i przyzwoitość dzielnicy rynkowej.
Budynek łączył w sobie styl barokowy i secesyjny. Okładziny i oświetlenie z piaskowca, duże okna, witryny sklepowe na elewacjach tworzyły dominantę wśród zabytkowej zabudowy Wrocławia. Wszystkie te zmiany wywołały zarówno szok, jak i zachwyt. W prasie pojawiło się wiele apeli o lepszą kontrolę konserwatystów nad inwestorami i architektami.
Znany przez 25 lat dom towarowy Warenhaus Barasch był największym we Wrocławiu. W 1929 roku powstał nowy dom handlowy Warenhaus A. Wertheim. Ponieważ był to konkurent, postanowiono zmodernizować pierwszy dom towarowy. Zgodnie z projektem nr 19 postanowiono powiększyć trzy powierzchnie handlowe i przebudować fasadę od strony rynku.
Zlikwidowano pompatyczne wejście, pięciokondygnacyjne okno z łukiem i globusem reklamowym. Wewnątrz schody zastąpiono koparkami, uproszczono wystrój i wymieniono okna. Działania te znacznie poprawiły funkcjonowanie budynku. Na remont został zaciągnięty kredyt. Firmie trudno było go spłacić, zwłaszcza gdy w 1933 roku do władzy doszły Niemcy.
Podczas oblężenia Wrocławia w 1945 r. obiekty handlowe w budynku nadal funkcjonowały. Trwało to aż do wielkiego bombardowania w kwietniu. Najbardziej ucierpiała południowa część kwartału. Zniszczone zostały trzy bloki mieszkalne przy Oławskiej 84, 85, 85, które miały znaczenie historyczne. Uszkodzony został również dom handlowy Goldene Krone.
Po zakończeniu II wojny światowej przystąpiono do odbudowy najcenniejszych zabytków: gotyckiego kościoła i ratusza. Wrocław został odbudowany zgodnie z programem dla miast polskich z 30 sierpnia 1945 roku, który został przyjęty na Ogólnopolskiej Konferencji Historyków Sztuki w Krakowie.
Nie bez znaczenia był fakt, że po wojnie wszelkie decyzje dotyczące urbanistyki, architektury, kultury i sztuki podlegały niestety znacznym naciskom władz komunistycznych, starano się bowiem zatrzeć wszelkie niemieckie ślady w historii Wrocławia. Brzmiało to groźnie dla historycznych budynków, które powstały w XIX i XX wieku.
