piątek, 26 kwietnia, 2024

Wrocławska Drukarnia Naukowa. Rozkwit i trudności w latach 90.

Po wojnie pierwszą książką wydaną w prasie akademickiej była „Rola Polaków na Uniwersytecie Wrocławskim” prof. G. Barycza z 1946 r., podaje wroclaw-future.eu. W kolejnych latach odbywała się również wymiana pracowników. Niemców wywożono na Zachód, a repatriantów zwracano z pogranicza. W większości byli to Polacy ze Lwowa – pisze wydawca.com.pl.

Po wojnie

Wrocławska Drukarnia Naukowa powstała w miejscu niemieckiej drukarni i kartoniarni Luetzowa. Po oblężeniu miasta budynek uległ jedynie niewielkim zniszczeniom. Jest to jedna ze 134 typowych trzykondygnacyjnych przedwojennych drukarni. Jej mury wytrzymały ostrzał Armii Czerwonej.

W 1945 roku, po wojnie, decyzją przedstawiciela Ministerstwa Oświaty, profesora Stanisława Kulczyckiego, przedsiębiorstwo zostało przekazane Uniwersytetowi, Politechnice i Zakładowi Narodowemu im. Ossolińskich na cele naukowe. Ten ostatni został przeniesiony ze Lwowa.

Kiedy warsztaty zostały oczyszczone z gruzu, a maszyny naprawione, drukarnia rozpoczęła swoją działalność. Pierwszym kierownikiem został E. Zimny. Kierownikiem technicznym został W. Kania. Na początku sierpnia drukarnia zatrudniała drukarzy, linotypistów i zecerów, w tym 36 Niemców i 4 Polaków.

W 1946 r. firmą kierował Edward Mackford. Powstający wówczas Uniwersytet nie mógł wykorzystać wszystkich możliwości drukarni. Postanowiono nadać jej formę prawną samodzielnej spółdzielni wydawniczej. Nosiła ona wówczas nazwę „Drukarnia Uniwersytetu i Politechniki we Wrocławiu”. W jej skład wchodziły także: Wrocławskie Towarzystwo Naukowe, Wydawnictwo Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, Polskie Towarzystwo Matematyczne, Polskie Towarzystwo Filologiczne i Instytut Sztuki. Członkami zarządu byli dr K. Duch i E. Mackford.

Nowy etap

Drukarnia Naukowa zaczęła otrzymywać dodatkowe zamówienia. Pozwoliło to zainwestować w nowy sprzęt i zamówić zestawy polskich czcionek w giserni Idźkowskiego w Warszawie. Otrzymano dotacje w wysokości 12 mln zł od premiera Cyrankiewicza i Komisji dla Drukarń Naukowych przy Ministerstwie Oświaty. W 1947 r. pozwoliło to na zakup urządzeń do druku monotypowego (2 maszyny odlewnicze i 5 tastrów), linotypu, złamywarki i niciarki. Przeprowadzono także częściowy remont budynku.

W 1949 roku wydano 69 książek. Podczas gdy w 1946 roku było ich tylko 28. Drukarnia Naukowa zasłynęła drukiem skomplikowanych czasopism technicznych. Wśród nich były „Studia Mathematica” i „Colloquium Mathematicum”. Ustalone w tamtych latach zasady składu matematycznego czasopism nadal obowiązują we współczesnym polskim standardzie branżowym.

Kiedy w 1949 r. Jan Kuglin przejął Drukarnię Naukową, firmie udało się pozbyć ośmiu milionów złotych długów. W latach 50. drukarnia została wydzierżawiona wydawnictwu Szkoły Wojewódzkiej. Rok później przeszła pod zarząd Centralnego Zarządu Przemysłu Graficznego. W 1957 roku została przejęta przez Polską Akademię Nauk. Ta ostatnia współpracowała z Warszawską Drukarnią Naukową. W 1957 roku firma została oficjalnie przemianowana na Wrocławską Drukarnię Naukową.

Lata 50. przyniosły również zmiany techniczne. Zakupiono maszynę drukarską Planeta oraz dwa automaty dociskowe Heidelberg. Ważnym wydarzeniem było utworzenie działu chemigraficznego. Zakupiono aparat do reprodukcji fotograficznej oraz specjalistyczny sprzęt do trawienia klisz. 

W 1954 roku przejęto również wyposażenie Wrocławskich Zakładów Graficznych przy ulicy Ruskiej. Inwestycje przyczyniły się do wzbogacenia asortymentu wyrobów i poprawy ich jakości. Część produktów trafiała na eksport. Drukarnia Naukowa przedrukowała rękopis „Pana Tadeusza” oraz nieznane wcześniej polskie manuskrypty z Dolnego Śląska.

Z okazji Roku Kopernikowskiego wydano „O obrotach sfer niebieskich” Mikołaja Kopernika oraz „Listy Teofilakta Simokatty”. Książki wydane przez wrocławską drukarnię otrzymały nagrody w konkursach edytorskich i poligraficznych za projekt, skład, druk i oprawę. Wśród nich: „Annales Polonici Mathematici”, „Studia Mathematici”, „Geometria Analityczna”, „Bogurodzica”, „Słownik A. Mickiewicza”, „Algebra wyższa” itp.

Lata 70.

Kolejne dekady przyniosły przebudowę drukarni i wprowadzenie nowej techniki druku – offsetu. W ten sposób w piwnicach powstała nowa przestrzeń o powierzchni około 2000 metrów kwadratowych. Umieszczono tam magazyn papieru, garderobę, toalety i prysznice. Rozbudowano również inne działy.

Zakupiono kolejną odlewarkę monotypową z bogatym zasobem matryc Times, znaki fonetyczne do składu językowego, znaki matematyczne oraz urządzenia do składu matematycznego w systemie czterowierszowym. Zakupiono również pełnoformatowe maszyny produkcji NRD.

Na bazie małoformatowych maszyn offsetowych Romayor utworzono dział małej poligrafii. Dział ten miał produkować skrypty dla wrocławskich uczelni. 

W latach 70-tych Wrocławska Biblioteka Naukowa osiągnęła swój szczyt. W latach 80. na jej bazie wykonano 1485 opracowań książkowych. Dziesięć lat wcześniej ich liczba wynosiła 1014 egzemplarzy. Takie różnice stały się możliwe dzięki postępowi technicznemu i nowoczesnej technologii w pracy drukarni.

Wrocław był jedną z pierwszych drukarni, która wprowadziła skład fotograficzny. W 1974 roku uruchomiono system Monophoto 600. Podpisano również porozumienie pomiędzy Sekretariatem Naukowym PAN a kierownikiem GUS. W tych warunkach możliwości drukarni wzrosły kilkakrotnie. Drukarnia podzieliła się swoimi doświadczeniami w zakresie składu fotograficznego na międzynarodowej konferencji. Jej organizatorem był ówczesny dyrektor Z. Gołdziński. Konferencja w 1977 r. przyciągnęła uwagę nie tylko środowiska poligraficznego, ale także naukowego.

Na początku lat 80. firma otrzymała nowe maszyny Monophoto 2000 i Monophoto 3000. Pojawiły się również urządzenia kodujące PolENGINE. Do budynku dobudowano pawilon produkcyjny z ekspedycją. Umożliwiło to rozbudowę introligatorni.

Rok 1982 był rekordowy. W tym roku wydrukowano 1510 książek. Następnie zbudowano dział magazynu fotograficznego. Rozwijała się również technologia druku offsetowego. Doposażono introligatornię. Zakupiono do niej maszynę do oprawy bezszwowej oraz zastosowano innowacyjną technologię szycia nićmi termicznymi. Sprzęt zakupiono od firmy NRD, lidera w produkcji maszyn poligraficznych w bloku wschodnim.

Niestety zawieszenie finansowania budżetowego nie pozwoliło zrealizować wszystkich planów inwestycyjnych. Do zrealizowania pozostał zakup dwóch maszyn offsetowych oraz linii technologicznej do oprawy złożonej.

Lata 90.

W latach dziewięćdziesiątych zainteresowanie mediami drukowanymi gwałtownie spadło. Nakłady były niewielkie i często nierentowne. Druk maszynowy był stopniowo wypierany przez studia graficzne i komputeryzację wydawnictw. Kierownictwo drukarni podjęło odpowiednie kroki i rozpoczęło działania marketingowe. 

Do tradycyjnych PWN, Ossolineum i Wydawnictwa Uniwersytetu Wrocławskiego dołączyły Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Wydawnictwo ABC, Oficyna Ekonomiczna, Weltbild, Książka i Wiedza, Czytelnik oraz Wydawnictwo Literackie. W 1992 r. zakupiono dwukolorową maszynę drukarską Heidelberg GTO 52 do kolorowego druku okładek, wyklejek, wkładek itp.

W 1997 roku wielka powódź we Wrocławiu dotknęła również Drukarnię Naukową. Zalane zostały piwnice z magazynami papieru. Woda zniszczyła główną rozdzielnię elektryczną, co doprowadziło do wstrzymania pracy drukarni na ponad dwa tygodnie. Skutki finansowe powodzi były odczuwalne jeszcze przez wiele miesięcy.

W latach 90. toczyła się aktywna dyskusja na temat przyszłości drukarni. Funkcjonowanie firmy jako przedsiębiorstwa państwowego utrudniało współpracę z klientami i ograniczało jej rozwój. W 1998 roku Drukarnia Wrocławska została przekazana w prywatne ręce Polskiej Akademii Nauk. Pod jej zarządem Wrocławska Drukarnia Naukowa PAN im. St. Kulczyńskiego Sp. z o.o. funkcjonuje do dnia dzisiejszego.

Latest Posts

.,.,.,.,.,.,.,. Copyright © Partial use of materials is allowed in the presence of a hyperlink to us.